به گزارش مشرق، کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان از سال ۱۳۴۴ فعالیت خود را در ایران
آغاز و در حوزه های مختلفی مانند انتشار کتاب در حوزه کودک و نوجوان،
تولید فیلم و انیمیشن ورود پیدا کرد و به ویژه توانست جایگاه مناسبی در
حوزه تولید فیلم کودک و نوجوان در دنیا بدست آورد.
کانون با حضور کارگردانانی چون امیر نادری، ناصر تقوایی، بهرام بیضایی، زنده یاد عباس کیارستمی آثار قابل توجهی در سینمای کودک و نوجوان تولید کرد که با موفقیت های بین المللی همراه بود. هرچند کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان بعد از انقلاب اسلامی ایران نیز در حوزه تولید فیلم برای کودکان و نوجوانان موفق عمل کرد، اما بعد از گذشت سال ها نقش این نهاد برای رونق‌بخشی به سینمای کودک و نوجوان کمرنگ شد و در پی آن دیگر روند تربیت نیروی فیلمسازی خلاق در حوزه سینمای کودک و نوجوان نیز از رونق افتاد.
در این گزارش دلایل کمرنگ شدن نقش کانون در تولید آثار سینمایی در حوزه سینمای کودک و نوجوان مورد بررسی قرار گرفته که در این راستا با محمدرضا کریمی صارمی مدیرکل امور سینمایی و تئاتر کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، ابراهیم فروزش و ابوالفضل جلیلی از جمله کارگردانان شاخص سینمای کودک و نوجوان به گفتگو نشستیم.
یکی از مهمترین دلایلی که از سوی این افراد مطرح می شود که بر اساس آن کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان سهم کمی در حوزه تولید فیلم در سینمای کودک و نوجوان دارد بودجه کمی است که به این نهاد اختصاص داده می شود. علاوه بر آن محمدرضا کریمی‌صارمی معتقد است برای تولید در حوزه سینمای کودک و نوجوان سیاست هایی را دنبال می کنند که فیلمنامه های ارسالی باید با این سیاست ها همخوانی داشته باشد. در کنار آن ابوالفضل جلیلی کارگردان سینما معتقد است کانون برنامه خاصی برای تولید فیلم سینمایی با موضوع کودک و نوجوان ندارد و هر فیلمنامه ای که به کانون ارائه می شود به دلایل و بهانه های مختلف رد می شود. ابراهیم فروزش نیز معتقد است کانون به دنبال تولید آثار زودگذر برای سینمای کودک و نوجوان نیست و سینمای بدنه در سیاست های آن جایی ندارد.
کانون پرورش فکری تنها مسئول سینمای کودک و نوجوان نیست
ابراهیم فروزش از کارگردانان سینمای کودک و نوجوان که کار خود را با حضور در کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان آغاز کرده است با اشاره به اینکه در حال حاضر کانون در حوزه تولید انیمیشن فعالیت های خوبی را آغاز کرده است، گفت: انیمیشن جزء مهمی از سینمای ایران به شمار می رود و از دیرباز مرکز سینمایی کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان یکی از پایه گذاران انیمیشن در سینمای ایران بوده و توانسته است آثار شایسته ای را تولید کند. بعد از انقلاب نیز کانون به خوبی توانست در این حوزه فعالیت کند و شاهد این فعالیت، آثاری است که تولید شده و در جشنواره های مختلف بین المللی مورد توجه قرار گرفته‌اند.
به گفته وی، این بخش از فعالیت کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان قابل قدردانی است، چرا که در ایران به غیر از مرکز صبای صدا و سیما و چند نهاد دیگر آن طور که باید به انیمیشن پرداخته نمی شود و خوشبختانه کانون در این راه پیش‌قدم است.
وی ادامه داد: درست است که کانون چه قبل و چه بعد از اتقلاب با آثار سینمایی خود اسم و رسمی به دست آورد اما امور سینمایی تنها بخشی از فعالیت های این مرکز را شامل می شود و نباید تلاش کانون در ایجاد کتابخانه در نقاط مختلف کشور و رساندن کتاب به دست بچه ها را نادیده گرفت. این مرکز در کنار این وظیفه، مسئولیت های فرهنگی و هنری دیگری را هم دنبال می کند که از آن جمله می توان به مسائل امور نمایشی، تئاتر کودکان و اداره سینما اشاره کرد. این در شرایطی است که کانون با بودجه کمی فعالیت های خود را دنبال می کند.کارگردان فیلم سینمایی «زمانی برای دوست داشتن» توضیح داد: البته من از اواخر دهه ۵۰ دیگر با کانون همکاری نکردم و فقط می‌دانم طی این سال ها گاهی در اوج و گاهی در افول خود قرار داشته ولی باز هم توانسته است تولیدات سینمایی خود را به سرانجام برساند. کانون با همان بودجه اندکی که داشته است، توانسته آثار سینمایی و کوتاه و انیمیشن مناسبی تولید کند.
وی با اشاره به سابقه راه اندازی کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان تاکید کرد: با بوجود آمدن کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان در اوایل دهه ۵۰، امور سینمایی کانون هم شکل گرفت و با بودجه اندکی که داشتند دست به تولید فیلم در حوزه کودکان زدند. هنرمندان فعال در کانون دریافته بودند که بچه ها نیاز دارند فیلم های ایرانی ببینند و از آن سال‌ها چه در حوزه انیمیشن و چه در حوزه سینمای بلند و کوتاه، کانون پرورش فکری توانسته فعالیت های خود را دنبال کند. در همان دوران یک گروه جوان و خلاق هم جذب کار شدند و آثاری در حوزه سینمای کوتاه تولید کردند که رفته رفته به تولیدات بلند در سینما منجر شد. این افراد به نوعی در حوزه های مختلف فعالیت های خود را ادامه دادند و در نهایت ما شاهد تولید آثار قابل توجهی از زنده یاد عباس کیارستمی، بهرام بیضایی، امیر نادری، داریوش مهرجویی، کیومرث پوراحمد، شاپور قریب و ... بودیم.
کارگردان فیلم «بچه های نفت» افزود: فیلم‌هایی مانند «خانه دوست کجاست»، «باشو غریبه کوچک» و «دونده» با حمایت کانون ساخته و به دنیا ارائه شدند و توانستند به سینمای ایران اعتبار ببخشند. سینمای ایران بعد از انقلاب در عرصه بین المللی توسط آثار تولیدشده توسط کانون پرورش فکری به دنیا معرفی شد و نباید این تلاش ها را نادیده گرفت و البته مهم است که بدانیم چرا این نهاد در مقاطع مختلف اوج و فرودهایی داشته که در نهایت اجازه نداده آن درخشش قبل را داشته باشند.
وی ادامه داد: سینمای کودک و نوجوان به دلایل متعددی در کل فضای فرهنگی کشور ما مهجور واقع شده است و چندان به آن پرداخته نمی شود. بخش خصوصی به سینمای کودک ورود پیدا نمی کند و بخش دولتی هم که باید از این سینما حمایت کند متاسفانه حمایت اندکی می‌کند. نباید اینگونه فکر کنیم که کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان تنها مرجعی است که در زمینه تولید فیلم برای کودکان و نوجوانان مسئول است و یادمان باشد این نهاد نه بودجه لازم و نه نیروی کافی برای این کار دارد.
کارگردان فیلم «مرد کوچک» با اشاره به اینکه کانون نباید به دنبال تولید آثاری برای سینمای بدنه باشد و تنها به جنبه سرگرمی و زودگذر فیلم توجه کند، توضیح داد: هر چند کانون تلاش می کند تا آثار تولیدشده جنبه های سرگرمی هم به همراه داشته باشد اما اگر بخواهد تنها در این حوزه فعالیت کند به نفعش نیست، چرا که از روز تاسیسش ریشه های بسیاری را در عمق سینمای ایران بوجود آورده است و رسالت بزرگی در آموزش و پرورش بچه های این سرزمین دارد.
وی افزود: البته در حال حاضر نمی دانم دلیل کم کاری کانون پرورش فکری کودک و نوجوان در حوزه سینما چیست، اما این را می دانم که کانون دست به تولید آثاری در حوزه سینما می زند که فیلمنامه درست و مناسبی داشته باشد. باز هم تکرار می کنم که نباید امور سینمایی کانون پرورش فکری را به عنوان تنها مرجع تولید فیلم های کودک و نوجوان بدانیم.فروزش در پایان صحبت‌هایش گفت: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان گنجینه ای از سینمای ایران و سینمای کودک و نوجوان دارد که در دنیا شناخته شده است. دور شدن از تولید می تواند به جایگاه کانون در دنیا و در بین مردم جامعه لطمه بزند، چرا که قشر کودک و نوجوان ما نیازمند چنین تولیداتی هستند و به همین دلیل باید بودجه لازم برای فعالیت های کانون فراهم شود.
هر فیلمنامه ای مناسب سینمای کودک و نوجوان نیست
محمدرضا کریمی صارمی مدیر کل امور سینمایی و تئاتر کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان نیز درباره وضعیت تولید فیلم برای کودکان و نوجوانان در این مرکز به خبرنگار مهر گفت: هر کسی که یک فیلمنامه می نویسد و احساس می کند اثری مناسب برای کودکان و نوجوانان نوشته است، آن را به کانون ارائه می دهد، اما هر سازمان و نهادی سیاست های خود را دنبال می کند و براساس توان مالی که دارد برای تولیدات برنامه ریزی می کند. کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان در سال ۹۵ تنها توان تولید یک فیلم سینمایی را داشت که بر همان اساس فیلم سینمایی «پایان رویاها» به کارگردانی محمدعلی طالبی را جلوی دوربین بردیم که خود را برای حضور در جشنواره فیلم کودک اصفهان آماده می کند.
به گفته وی، طالبی یک فیلمساز معتبر و شناخته شده است که فیلمنامه وی برای تولید در کانون به تصویب رسید.
وی در پاسخ به این پرسش که کانون برای تولید فیلم در حوزه کودک و نوجوان روی چه موضوع هایی تمرکز می کند، توضیح داد: نوآوری، توجه به مسایل بنیادین اخلاقی که در دین به آنها اشاره شده از جمله گذشت، فداکاری، ایثار از جمله مسایلی است که جزو اولویت های ما قرار دارد. اگر هم قرار است در حوزه طنز فیلمی برای کودک و نوجوان جلوی دوربین ببریم نباید لودگی در آن وجود داشته باشد.
کریمی صارمی همچنین خبر داد: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان در حوزه پویانمایی و انیمیشن بیش از ۲۰ پروژه در دست تولید دارد که این مساله به ندرت طی ۵ سال گذشته رخ داده است و چنین فعالیتی از اهمیت بسیاری برخوردار است. البته من ۶ ماه است که به عنوان مدیر سینمایی این نهاد در حال فعالیت هستم و در این مدت ۱۶ قرارداد انیمیشن بسته شده است که این آثار در مرحله تولید و پیش تولید هستند. همچنین فعالیت های ما در حوزه های مختلف همچنان ادامه دارد، به عنوان مثال ۳۲ سالن سینما طی ۶ ماه گذشته آماده‌سازی شده و به زودی تعداد این سالن ها افزایش پیدا می کند. همچنین سینماگران و تهیه کنندگان سینمای کودک و نوجوان این امکان را دارند که فیلم های خود را به ما ارائه می کنند تا بعد از بازبینی در چرخه اکران قرار دهیم. به عنوان مثال در حال حاضر از انیمیشن «ناسور» برای اکران حمایت کرده ایم.
این مدیر سینمایی با اشاره به اینکه کانون با توجه به بودجه ای که دارد توان زیادی برای تولید ندارد و با این حال فعالیت های بسیاری انجام می دهد و حضورهای بین المللی موفقی در حوزه هایی مانند فیلم کوتاه و انیمیشن دارد، عنوان کرد: در یک دوره ای در ایران به دلیل برنامه ریزی و مشکلات اقتصادی تولید انیمیشن بسیار کم شد اما در ۲ سال گذشته تمام قراردادها به شکل جدی جلو رفته است و آثار موفقی در حوزه انیمیشن تولید شده است. با توجه به برنامه ریزی های انجام شده کانون در سال آینده ۱۰ فیلم کوتاه پویانمایی آماده ارائه دارد. در حوزه سینمای بلند هم تاکید می کنم که توان مالی ما در این حوزه تولید یک فیلم در سال است که امسال فیلم سینمایی مورد نظر را جلوی دوربین بردیم.کریمی صارمی ادامه داد: البته ما خوشحال می شویم که هر روز فیلمسازان به ما مراجعه می کنند و فیلمنامه می آورند، اما این گونه نیست که هر فیلمنامه ای که ارائه می شود در چارچوب اهداف همه سازمان ها است و تولید می شود. به جرات می توانم بگویم که ۱۰۰ فیلمنامه تصویب شده در حوزه سینمای بلند داریم که مسائل مالی برای تولید این فیلم ها را می توان با مشارکت حل کرد، اما در حوزه نگارش فیلمنامه دست سینمای ایران در حوزه های مختلف خالی است.
این مدیر سینمایی با اشاره به اینکه ما با کمبود فیلمنامه های خوب مواجه هستیم، تصریح کرد: همین مساله سبب شده تا ما پنجمین مسابقه فیلمنامه نویسی را به زودی استارت بزنیم تا بتوانیم آثار خوبی را در حوزه سینمای کودک و نوجوان تولید کنیم. هر سازمانی سیاست های خود را دارد و می خواهد براساس همان سیاست ها قدم بردارد و ما هم به همین دلیل می خواهیم فیلمنامه هایی در راستای سیاست های خودمان داشته باشیم. به نظر من نوآوری در ادبیات و موضوعاتی که ارائه می شود از اهمیت بسیاری برخوردار است.
مدیرکل امور سینمایی و تئاتر کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان توضیح داد: سینمای اقتباسی در دنیا جایگاه خود را دارد و ما هم بر اساس توجه به اهمیت اقتباس ادبی در سینما و تئاتر مسیر را به سمت اقتباس فیلمنامه برده ایم و در حال حاضر از ۱۰ فیلم کوتاهی که در این چند ماه قرارداد بسته ایم ۱۵ عنوان فیلمنامه اقتباسی کانون است. در حوزه سینمای بلند نیز همین کار را انجام می دهیم به عنوان مثال رمان های خوبی در کانون به نگارش در آمده است و از فیلمسازان خواسته ایم که به این رمان ها نگاهی کنند و از بین آنها اثری را برای تولید فیلمنامه انتخاب کنند. این کتاب ها در کتابخانه های ما از استقبال بسیار خوبی برخوردار بوده اند و اگر این آثار تبدیل به فیلم شود می تواند بسیار موفق باشد.
وی یکی از دلایلی که سینمای کودک و نوجوان در این چند سال موفق نبوده است نبود چرخه اکران دانست و تاکید کرد: چرخه اکران کانون از ۱۵ آبان ماه راه افتاده است و ما با همین تعداد سالن سینما جریان جدیدی را در حوزه سینمای کودک و نوجوان بوجود می آوریم. البته ابتدا به مساله دیده شدن فیلم ها فکر می کنیم و فعلا به فکر درآمدزایی نیستیم به همین دلیل یک مجموعه ۷۰ عنوانی از فیلم های کانون را آماده و به تمام استان های ارائه کرده ایم که از ۱۵ آبان ماه تا ۲۶ اسفند ماه روزانه در سطح کشور نمایش دهند. همچنین به اکران فیلم های کودک و نوجوان نیز کمک می کنیم. بی شک در سال آینده زمانی که چرخه اکران راه افتد، چرخه تولید، فیلمنامه و فیلمنامه اقتباسی راه می افتد و توجه مسئولان به سینمای کودک و نوجوان جلب و بخش خصوصی نیز وارد این عرصه می شود. سینمای کودک و نوجوان در شرایطی قرار دارد که یک فیلم از سال ۸۶ تا امروز اکران نشده است چرا که فضایی برای اکران آن وجود نداشت و این چرخه اکران باید هرچه سریعتر راه افتد.
کریمی صارمی در پایان این گفتگو گفت: در حال حاضر بسیاری از فیلمنامه نویسان ما از حوزه سینمای کودک فاصله گرفته اند و به سمت سینمای بزرگسال رفته اند و فکر می کنم این فیلمنامه نویسان را باید مجددا جذب کرد تا دوباره برای سینمای کودک فیلمنامه بنویسند. اگر ما در همین کانون بتوانیم فیلمنامه های خوبی جذب کنیم می توانیم سرمایه مناسب را جذب کنیم. کانون با اعتباری که در جهان دارد می تواند در جذب سرمایه کمک کند.سینمای کودک و نوجوان به کانون پرورش فکری نیاز دارد
ابوالفضل جلیلی کارگردان سینما که نسبت به فعالیت های کانون پرورش فکری معترض است به خبرنگار مهر گفت: بعد از انقلاب حرف اول سینمای کودک و نوجوان در دنیا را کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان می زد، بعد از آن بنیاد سینمایی فارابی تاسیس شد و این بنیاد نیز با تلاش فراوانی که انجام داد خود را همپای کانون قرار دارد. در آن زمان با کمک و همت کارگردانانی مانند عباس کیارستمی، ابراهیم فروزش، امیر نادری، ناصر تقوایی و با مدیریت خوب و نگاه باز دکتر علیرضا زرین و مدیران وی، کانون همچنان به پیش رفت و حرف اول را می زد و این افراد جایگاه سینمای بعد از انقلاب را با همت کانون پرورش فکری کودک و نوجوان در دنیا حفظ کردند.
وی تاکید کرد: متاسفانه بعد از مدتی دکتر زرین مجبور به استعفا شد و فعالیت های کانون با تغییر همراه شد و روز به روز کانون فعالیت هایش کمتر شد.
این کارگردان سینما توضیح داد: یک بار از مسئولان کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان پرسیدم چرا در حوزه سینما کاری نمی کنید که آنها گفتند مشغول برنامه ریزی زیربنایی هستیم. در واقع مدیران یک سازمان هر زمان برنامه ای برای پیشرفت آن نهاد ندارند می گویند کار زیربنایی می کنیم، اما بیش از ۲۰ سال است که این فعالیت های زیربنایی در کانون به هیچ نتیجه ای نرسیده است.
وی با اشاره به اینکه سینمای کودک و نوجوان نیازمند کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان است، گفت: متاسفانه ما به قدری از دنیای کودک و نوجوان فاصله گرفته ایم که دیگر نمی دانیم چطور باید به آنها نزدیک شویم، این درحالی است که با سینما می توان کودکان و نوجوانان کشور را برای آینده آماده و آینده انقلاب را حفظ کرد. متاسفانه مسئولان ما در دوره‌ای کودکان را رها کردند و امروز این کودکان که نوجوان شده اند با مشکلات بسیاری چه در جامعه و چه در دنیای خود مواجه هستند.
کارگردان «گل یا پوچ» گفت: همیشه می گویم مسئولان نباید برای سینماگران تعیین تکلیف کنند و لطفا اجازه دهند سینماگران کار خود را انجام دهند. من به عنوان یک فیلمساز و فیلمنامه نویس نیازی نمی بینم کسی که چیزی از فیلمنامه و سینما نمی داند بیاید و کار من را تحلیل کند و بگوید که این متن می تواند فیلم خوبی باشد یا خیر. یک فیلمساز متعهد، خودش را نسبت به سرزمین و مردم مملکت خود مسئول می داند و دیگر چه لزومی دارد که چند نفر که از سینما چیزی نمی دانند در مورد فیلمسازان متعهد تصمیم بگیرند.کارگردان فیلم «دت یعنی دختر» بیان کرد: اگر کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان همچنان با درایت و برنامه ریزی اداره می شد امروز هم حرف اول را در سینمای کودک و نوجوان جهان می زد ولی متاسفانه کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان مانند یک جسم زخمی روی دست مدیران باقی مانده است و نمی دانند با آن چه کار کنند.
وی با انتقاد از اینکه روند تولیدات در کانون سریع نیست، توضیح داد: چندی پیش برای «مسیر معکوس» کانون به من پیشنهاد همکاری داد اما بعد از گذشت ۸ ماه هیچ جوابی به من ندادند و در نهایت رفتم و گفتم می شود یک «خیر» به من بگویید تا خیالم راحت شود و آنها نیز گفتند بله می خواستیم همین را بگوییم. آنها گفتند تعریف ما از سینمای کودک و نوجوان آن چیزی نیست که شما در فیلم های خود می گویید.
جلیلی در پایان گفت: این سوال برای من سال ها است که بوجود آمده که چرا در گذشته سینمای کودک و نوجوان را با کانون پرورش فکری کودک و نوجوان می شناختند اما امروز این نام فراموش شده است. به راستی مدیران طی این سال ها برای سینمای کودک و نوجوان چه کرده اند؟
